De maandag staat voor de start van je week en mijn missie is om deze KRACHTIG te starten. Deze newsletter is er om jou, en de mensen om je heen: in je bedrijf of thuis, eraan te herinneren dat JIJzelf verantwoordelijk bent voor die YAY!

Iedere week breng ik jou een stukje van mij, om jou dichterbij jouw YAY te brengen.

Ethiek is geen morele wedstrijd.

Je collega reageert nét iets te fel op je mail. Jij vindt dat niet kunnen. Zij vindt juist dat jíj te omslachtig communiceert. Wie heeft er gelijk?

En dat is precies het punt: op de werkvloer draait ethiek zelden om goed of fout – het gaat meestal om botsende normen en waarden. Jouw ‘respectvol’ is haar ‘onduidelijk’. Jouw ‘eerlijk’ is zijn ‘te direct’. 🤷Voor je het weet zit je vast in een pingpongspel over wie er gelijk heeft, want och wat willen we toch graag ons eigen gelijk halen. Gevolg? Je weet vaak niet eens meer wat er feitelijk gebeurde en weer een dag verspild aan frustratie en misverstanden.

“Hoe heurt het eigenlijk?”

Persoonlijke ethiek gaat over jouw waarden – bijvoorbeeld eerlijkheid of rechtvaardigheid. Maatschappelijke ethiek gaat over gedeelde normen binnen een organisatie of groep. Die twee kunnen botsen. Wat jij normaal vindt, voelt voor de ander misschien juist onethisch. Daarom zijn ethische situaties zelden zwart-wit, goed of fout. Het zijn botsingen van perspectieven op wat juist is – op wat ‘heurt’.

We reageren hier vaak heftig op: dit is ons oerbrein. Vanuit de evolutie zijn we sociale wezens die overleven via samenwerking. Dus zijn we hypergevoelig voor gedrag dat voelt als:

• Oneerlijk

• Onbetrouwbaar

• Onrespectvol

Zodra iemand onze waarden lijkt te schenden, neemt het emotionele brein het over. We voelen ons bedreigd – en dan verdwijnt de nuance. We voelen eerst, en redeneren pas daarna. Met andere woorden: we voelen ons moreel gekwetst, en zoeken daarna pas redenen waarom we gelijk hebben. Geen wonder dat het zo moeilijk is om in een ethisch conflict de ander echt te blijven zien. 👀 Maar echte ethiek begint niet bij je gelijk halen. Het begint bij verantwoordelijkheid nemen voor wat jij doet.

Wat we kunnen leren van de maffia

De maffia is een fascinerend voorbeeld qua ethiek. Niet omdat ze vriendelijk zijn, maar omdat ze leven volgens een harde, duidelijke code: zeg je iets, dan doe je het. Punt. Doe je dat niet? Dan ben je af. Letterlijk. 🫣 Wat zij ons leren: ethiek draait om trouw zijn aan je woord.

Dus:

• Zeg niet pas wat je vindt bij het koffieapparaat.

• Bel gewoon als je dat zei – ook als je geen zin hebt.

• Stop met vaag doen uit angst voor conflict.

Je hebt iets beloofd? Doe het. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat je het hebt gezegd. Daar zit je geloofwaardigheid – en geloofwaardigheid is de stille kracht van ethisch leiderschap.

Let op: dit is géén vrijbrief om bot of passief te zijn. “Ik ben gewoon eerlijk” of “Dat is niet aan mij” zijn vaak verkapte excuses om gedrag te rechtvaardigen dat niet helpt.

Leiderschap begint bij jezelf

Wachten tot de ander verandert? Of de leiding nemen over wat jij wél kunt beïnvloeden – je eigen gedrag. De sleutel: scheid feiten van interpretatie.

Voorbeeld:

• Feit: Je collega mailt in hoofdletters.

• Jouw verhaal: Ze schreeuwt.

  Je oerinstinct wil je gaan sturen, maar kies dan voor:

• Constructief: Wat is hier feitelijk aan de hand? Wat heeft zij nodig? Wat wil ik bereiken?

Hier komt empathie in beeld. Niet als pleister, maar als strategisch gereedschap. Je verplaatst je in de ander – niet primair om aardig te zijn, maar om zicht te krijgen op haar belang. Wat drijft haar gedrag? Wat heb jij nodig voor een wenselijke uitkomst voor jullie relatie, de situatie of voor een concreet resultaat?

Leiderschap is dan: handelen vanuit je waarden én sturen op uitkomst. Dus:

• Jij benoemt wat er speelt. Hou het bij op feiten: Ik zie/hoor dat….

• Jij stelt de scherpe vraag. Wat maakt dat je hoofdletters gebruikt/deze mail stuurt e.d.

• Jij stuurt het gesprek richting oplossing. Hoe kan ik je helpen, wat heb je nodig van mij, hoe zie jij de uitkomst? 

  Vanuit hier kun je op basis van jouw waarden, het dialoog aangaan.

Niet dramatiseren. Niet afwachten. Schep duidelijkheid. Vermijd aannames.

Deze week

💡 Kies vandaag één waarde die voor jou belangrijk is – zoals eerlijkheid of gelijkwaardigheid. Vraag jezelf af: gebruik ik die waarde weleens om gedrag goed te praten dat eigenlijk niet helpt?

✍️ Opdracht

Herken één zo’n moment in je werkdag. En doe het dan eens anders:

• Je wilt iets kritisch zeggen? Doe het mét nieuwsgierigheid.

• Je wilt een grens stellen? Doe het zónder oordeel.

Waarschijnlijk zeer oncomfortabel, maar daar zit jouw groei 🌱

YAY it’s Monday! 🚀

Meer van dit? Volg mij op Instagram | Linked-in of neem een kijkje op de website.